Osmanlı İmparatorluğu Nasıl Kuruldu ?
Osmanlı İmparatorluğu Nasıl Kuruldu ?
Dünya devletleri arasında ilk sıralarda yer alan Osmanlı Devleti, 1299’dan 1922’ye kadar uzanan 600 yıllık bir imparatorluktur. Bu imparatorluğun ortaya çıkışı ise bir uç beyliği şeklindedir.
1071’de Türklerin girdiği Anadolu’ya Moğollar ve Haçlılar saldırmaya başlamıştı. Anadolu’da Türk beylikleri dağınık halde bulunuyordu ve siyasi bir birlik yoktu. Balkanlarda da durum aynı şekildeydi. Anadolu’da Bizans’ın sınırları iyice küçülmüş, etkisi giderek azalmaktaydı.
Bu şartlarda ortaya çıkan Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyuna mensup olan Ertuğrul Gazi dünyanın kaderini değiştirecek devletin temellerini atmıştır. Sınırlarda gazada bulunan diğer Türk beyleri gibi Ertuğrul Gazi de Ankara’nın Karacadağ bölgesinde uç beyi olarak görev yapmıştır. Daha sonra Ertuğrul Gazi önderliğinde Söğüt ve Domaniç bölgesine yerleşilmiştir. Ertuğrul Gazi’ye sadakat ve başarılarından dolayı Selçuklu sultanları tarafından ödüller verildiği bilinmektedir.
Ertuğrul Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen oğlu Osman Bey liderliğinde
Osmanlı beyliği kurulmuş ve fethedilen yerler dirlik olarak verilince topraklar hızla genişlemeye
başlamıştır. Bursa’nın üç etrafını kuşatan Osman Bey bazı kaynaklara göre vefat etmiş, bazı kaynaklara göre ise yaşlılığından dolayı beyliği Orhan Bey’e devretmiştir.
1326 yılında Bursa Orhan Bey tarafından fethedilmiş ve Osman Bey vasiyeti gereği Bursa’ya gömülmüştür. Bursa bu tarihten itibaren başkent yapılmıştır. Bundan sonra Rumeli’ye geçiş ile toprakların genişlemesi ve Anadolu’da Türk birliğinin sağlanmasıyla imparatorluk olma yolunda hızla ilerlenmiştir.
Orhan Gazi, 1346'da Yannis Kantakuzenos'un kızı ile evlendi ve 1347'de Bizans tahtına geçmesini sağladı. Bizans'a, Balkan devletleri ile yaptığı savaşlarda asker yardımında bulundu. Yardımların karşılığı olarak kendisine 1353'te Gelibolu Yarımadası'ndaki Çimpe Kalesi verildi. Böylece Osmanlılar, Rumeli'deki ilk topraklarını kazandılar.
Orhan Gazi, beyliği devlet haline getirdi ve teşkilatlanma çalışmalarına önem verdi. Saltanatı sırasında, ilk Osmanlı medresesini İznik'te açtı; yaya ve müsellem ordusunu kurdu. İlk Divan'ı topladı ve vezirlik makamını oluşturdu. İlk kadı ve subaşı atamalarını yaptı. 1362'da vefat etmesinin üzerine, tahta I. Murad geçti.
Murad Hüdevandigâr olarak da bilinen I. Murad, tahta geçmeden önce 1350'li yıllarda ağabeyi Süleyman ile birlikte Rumeli'de gerçekleştirilen bazı akınlara katıldı. Saltanatı boyunca sınırlarını Balkan topraklarında ilerletmeye özen gösterdi, bunun yanı sıra Anadolu'daki komşu Türk beyliklerinden bazılarının topraklarına çeşitli yollarla sahip oldu. 1363'te Bizans ile yaptığı Sazlıdere Muharebesi sonrasında Edirne'yi fethetti. Hemen ardından Filibe ve Gümülcine'yi hakimiyeti altına alarak Bizans'ın Sırp ve Bulgar devletleri ile var olan kara bağlantısını kesti. Fetihlerden rahatsız olan Papa V. Urbanus, bir Haçlı birliği oluşturdu. Osmanlı ordusu ile Haçlı birliği arasında 1364'te yapılan Sırpsındığı Muharebesi, kesin Osmanlı zaferi ile sonuçlandı. Zafer sonucunda Meriç Irmağı tamamen hakimiyet altına alındı ve Balkanlarda ilerlemek daha kolay bir hale geldi.
Haçlıların Balkanlardaki Osmanlı ilerlemesini durdurma çabaları, Çirmen Muharebesi ile devam etti. Sırpsındığı'nın intikamını almak isteyen Sırplar ile 1371'de savaşan Osmanlılar, bir kez daha zafer elde ettiler. Böylece Makedonya'nın fethine ortam hazırlandı; Bulgar kralı, Sırp prensleri ve Bizans Osmanlı üstünlüğünü kabul etti. İlerleyen yıllarda oğlu Bayezid'i, Germiyanoğulları beyi Süleyman Şah'ın kızı ile evlendirdi. Böylece çeyiz yolu ile Kütahya, Simav, Tavşanlı ve Emet'i hakimiyeti altına aldı. Hamitoğulları'ndan para karşılığında Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir ve Isparta'yı satın aldı. Böylece Karamanoğulları ile sınır komşusu oldu. Anadolu'da bu faaliyetler sürerken Balkanlar yönündeki genişleme devam etti. 1386'da[A] Sırplarla yapılan Ploşnik Muharebesi'nde Osmanlı birlikleri başarısız oldu. Bunun üzerine Balkan devletleri yeni bir Haçlı ordusu oluşturdu. İki ordu 1389'da I. Kosova Muharebesi'nde karşılaştı. Savaş, Osmanlı galibiyetiyle sonuçlandı fakat I. Murad, Sırp Miloš Obilić tarafından şehit edildi.
Murad Hüdevandigâr, saltanatı sırasında var olan "Devlet hükümdar ve ailesinin ortak malıdır." anlayışını "Devlet hükümdar ve oğullarının ortak malıdır." anlayışı ile değiştirdi. Böylece taht kavgalarını azaltmayı amaçladı. Kurumsallaşmaya önem verdi; başkenti Edirne'ye taşıdı ve Yeniçeri Ocağı'nı kurdu. Ülkeyi ilk kez eyaletlere ayırarak Rumeli Eyaleti'ni oluşturdu.
Osmanlılar ile başta Karamanoğulları olmak üzere, Anadolu Türkmen beylikleri arasındaki mücadele, I. Murad'ın oğlu Yıldırım Bayezid(I. Bayezid (1360-1403) döneminde, tüm beyliklerin ortadan kalkması ve beyliklerinin Osmanlı
topraklarına katılmasıyla sonuçlandı. Bu dönemde Osmanlılar,
Türkmen beyliklerinin topraklarından başka,
Kadı Burhanettin'in mülkü sayılan Sivas, Kayseri, Malatya ve Elbistan'ı da ele geçirmeyi
başardılar; böylece Osmanlı sınırı doğuda Fırat'a kadar genişledi.
Ancak bu durum, Osmanlılar'ı toprakları ellerinden alınan beylerin sığındığı Timur'la karşı karşıya getirdi. Osmanlı yönetimine geçen Anadolu Türkmen beyliklerinin asker ve yöneticileri henüz büyük ölçüde eski beylerine bağlılıklarını koruyorlardı. Bunlar Ankara Savaşı(1402)sırasında Timur ordusunda bulunan eski beylerinin yanına geçtiler. Bu hem Ankara Savaşı'nda Osmanlıların yenilmesine, hem de 14.yy'da kurulmuş olan Anadolu siyasi birliğinin dağılmasına neden oldu. Osmanlılar, Anadolu'nun siyasi birliğini yeniden ancak 15.yy'ın ikinci yarısında, II. Mehmed döneminde kurabildiler.
Ankara Savaşı'nda Osmanlıların uğradığı ağır yenilgi, yalnız Anadolu'daki siyasi birliğin parçalanmasına neden olmakla kalmadı, Osmanlı Devleti'nin kendi içinde de parçalanmalara yol açtı. Yıldırım Bayezid'in oğulları Süleyman Çelebi, İsa Çelebi, Musa Çelebi, Mehmed Çelebi, Osmanlı tahtına sahip olabilmek için birbirleriyle mücadeleye giriştiler. "Fetret Devri" adı verilen ve 1413'e kadar süren bu taht kavgası dönemi, Mehmed Çelebi'nin (I. Mehmed) (1413 - 1421) kardeşlerini ortadan kaldırıp, Osmanlı Devleti'nin birliğini yeniden sağlamasıyla sona erdi. Ankara Savaşı'ndan sonra dikkati çeken en önemli özelliklerden biri, Anadolu'daki eski Türkmen beyliklerinin yeniden kurulmasına, Osmanlı Devleti'nin de Bayezid'in oğulları arasında parçalanmasına karşın Balkan uluslarının Osmanlı yönetiminden kurtulmak için girişimde bulunmamalarıdır. Bunun da nedeni büyük ölçüde, Osmanlı düzeninin, özellikle mîri toprak düzeninin, Balkan derebeylik düzeninden daha iyi, daha ileri bir düzen olması ve Balkan halklarının büyük ölçüde bu düzenden hoşnut olmalarıdır.
Ankara Savaşı'ndaki ağır yenilgi, Osmanlı gelişmesini yarım yüzyıl kadar geciktirmiş oldu. Ancak Osmanlı Devleti, bir devleti tümüyle tarih sahnesinden silebilecek kadar büyük ve önemli olan bu sarsıntıyı atlatabildi; yarım yüzyıllık bir gecikmeyle de olsa yeniden gelişme ve büyüme yoluna girdi.
1451'de II. Murad (1421 - 1444, 1446 - 1451) ölüp de yerine oğlu Fatih Sultan Mehmed (1444 - 1446, 1451 - 1481) ikinci kez padişah olduğunda, artık Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı'nın tüm sarsıntılarını atlatmış ve kuruluş dönemini tamamlamış bir devlet idi. II. Mehmed, atalarının birçok defa girişip de başaramadıkları İstanbul'u alma emelini gerçekleştirebilecek kadar kendini güçlü hissediyordu. Fetihle Osmanlı Devleti, artık bir imparatorluk olacaktı.
Dünya devletleri arasında ilk sıralarda yer alan Osmanlı Devleti, 1299’dan 1922’ye kadar uzanan 600 yıllık bir imparatorluktur. Bu imparatorluğun ortaya çıkışı ise bir uç beyliği şeklindedir. 1071’de Türklerin girdiği Anadolu’ya Moğollar ve Haçlılar saldırmaya başlamıştı. Anadolu’da Türk beylikleri dağınık halde bulunuyordu ve siyasi bir birlik yoktu. Balkanlarda da durum aynı şekildeydi. Anadolu’da Bizans’ın sınırları iyice küçülmüş, etkisi giderek azalmaktaydı.
Bu şartlarda ortaya çıkan Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyuna mensup olan Ertuğrul Gazi dünyanın kaderini değiştirecek devletin temellerini atmıştır. Sınırlarda gazada bulunan diğer Türk beyleri gibi Ertuğrul Gazi de Ankara’nın Karacadağ bölgesinde uç beyi olarak görev yapmıştır. Daha sonra Ertuğrul Gazi önderliğinde Söğüt ve Domaniç bölgesine yerleşilmiştir. Ertuğrul Gazi’ye sadakat ve başarılarından dolayı Selçuklu sultanları tarafından ödüller verildiği bilinmektedir.
Ertuğrul Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen oğlu Osman Bey liderliğinde
Osmanlı beyliği kurulmuş ve fethedilen yerler dirlik olarak verilince topraklar hızla genişlemeye
başlamıştır. Bursa’nın üç etrafını kuşatan Osman Bey bazı kaynaklara göre vefat etmiş, bazı kaynaklara göre ise yaşlılığından dolayı beyliği Orhan Bey’e devretmiştir. 1326 yılında Bursa Orhan Bey tarafından fethedilmiş ve Osman Bey vasiyeti gereği Bursa’ya gömülmüştür. Bursa bu tarihten itibaren başkent yapılmıştır. Bundan sonra Rumeli’ye geçiş ile toprakların genişlemesi ve Anadolu’da Türk birliğinin sağlanmasıyla imparatorluk olma yolunda hızla ilerlenmiştir.
Orhan Gazi, 1346'da Yannis Kantakuzenos'un kızı ile evlendi ve 1347'de Bizans tahtına geçmesini sağladı. Bizans'a, Balkan devletleri ile yaptığı savaşlarda asker yardımında bulundu. Yardımların karşılığı olarak kendisine 1353'te Gelibolu Yarımadası'ndaki Çimpe Kalesi verildi. Böylece Osmanlılar, Rumeli'deki ilk topraklarını kazandılar.
Orhan Gazi, beyliği devlet haline getirdi ve teşkilatlanma çalışmalarına önem verdi. Saltanatı sırasında, ilk Osmanlı medresesini İznik'te açtı; yaya ve müsellem ordusunu kurdu. İlk Divan'ı topladı ve vezirlik makamını oluşturdu. İlk kadı ve subaşı atamalarını yaptı. 1362'da vefat etmesinin üzerine, tahta I. Murad geçti.
Murad Hüdevandigâr olarak da bilinen I. Murad, tahta geçmeden önce 1350'li yıllarda ağabeyi Süleyman ile birlikte Rumeli'de gerçekleştirilen bazı akınlara katıldı. Saltanatı boyunca sınırlarını Balkan topraklarında ilerletmeye özen gösterdi, bunun yanı sıra Anadolu'daki komşu Türk beyliklerinden bazılarının topraklarına çeşitli yollarla sahip oldu. 1363'te Bizans ile yaptığı Sazlıdere Muharebesi sonrasında Edirne'yi fethetti. Hemen ardından Filibe ve Gümülcine'yi hakimiyeti altına alarak Bizans'ın Sırp ve Bulgar devletleri ile var olan kara bağlantısını kesti. Fetihlerden rahatsız olan Papa V. Urbanus, bir Haçlı birliği oluşturdu. Osmanlı ordusu ile Haçlı birliği arasında 1364'te yapılan Sırpsındığı Muharebesi, kesin Osmanlı zaferi ile sonuçlandı. Zafer sonucunda Meriç Irmağı tamamen hakimiyet altına alındı ve Balkanlarda ilerlemek daha kolay bir hale geldi.
Haçlıların Balkanlardaki Osmanlı ilerlemesini durdurma çabaları, Çirmen Muharebesi ile devam etti. Sırpsındığı'nın intikamını almak isteyen Sırplar ile 1371'de savaşan Osmanlılar, bir kez daha zafer elde ettiler. Böylece Makedonya'nın fethine ortam hazırlandı; Bulgar kralı, Sırp prensleri ve Bizans Osmanlı üstünlüğünü kabul etti. İlerleyen yıllarda oğlu Bayezid'i, Germiyanoğulları beyi Süleyman Şah'ın kızı ile evlendirdi. Böylece çeyiz yolu ile Kütahya, Simav, Tavşanlı ve Emet'i hakimiyeti altına aldı. Hamitoğulları'ndan para karşılığında Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir ve Isparta'yı satın aldı. Böylece Karamanoğulları ile sınır komşusu oldu. Anadolu'da bu faaliyetler sürerken Balkanlar yönündeki genişleme devam etti. 1386'da[A] Sırplarla yapılan Ploşnik Muharebesi'nde Osmanlı birlikleri başarısız oldu. Bunun üzerine Balkan devletleri yeni bir Haçlı ordusu oluşturdu. İki ordu 1389'da I. Kosova Muharebesi'nde karşılaştı. Savaş, Osmanlı galibiyetiyle sonuçlandı fakat I. Murad, Sırp Miloš Obilić tarafından şehit edildi.
Murad Hüdevandigâr, saltanatı sırasında var olan "Devlet hükümdar ve ailesinin ortak malıdır." anlayışını "Devlet hükümdar ve oğullarının ortak malıdır." anlayışı ile değiştirdi. Böylece taht kavgalarını azaltmayı amaçladı. Kurumsallaşmaya önem verdi; başkenti Edirne'ye taşıdı ve Yeniçeri Ocağı'nı kurdu. Ülkeyi ilk kez eyaletlere ayırarak Rumeli Eyaleti'ni oluşturdu.
Osmanlılar ile başta Karamanoğulları olmak üzere, Anadolu Türkmen beylikleri arasındaki mücadele, I. Murad'ın oğlu Yıldırım Bayezid(I. Bayezid (1360-1403) döneminde, tüm beyliklerin ortadan kalkması ve beyliklerinin Osmanlı
topraklarına katılmasıyla sonuçlandı. Bu dönemde Osmanlılar, Türkmen beyliklerinin topraklarından başka,
Kadı Burhanettin'in mülkü sayılan Sivas, Kayseri, Malatya ve Elbistan'ı da ele geçirmeyi
başardılar; böylece Osmanlı sınırı doğuda Fırat'a kadar genişledi.
Ancak bu durum, Osmanlılar'ı toprakları ellerinden alınan beylerin sığındığı Timur'la karşı karşıya getirdi. Osmanlı yönetimine geçen Anadolu Türkmen beyliklerinin asker ve yöneticileri henüz büyük ölçüde eski beylerine bağlılıklarını koruyorlardı. Bunlar Ankara Savaşı(1402)sırasında Timur ordusunda bulunan eski beylerinin yanına geçtiler. Bu hem Ankara Savaşı'nda Osmanlıların yenilmesine, hem de 14.yy'da kurulmuş olan Anadolu siyasi birliğinin dağılmasına neden oldu. Osmanlılar, Anadolu'nun siyasi birliğini yeniden ancak 15.yy'ın ikinci yarısında, II. Mehmed döneminde kurabildiler.
Ankara Savaşı'nda Osmanlıların uğradığı ağır yenilgi, yalnız Anadolu'daki siyasi birliğin parçalanmasına neden olmakla kalmadı, Osmanlı Devleti'nin kendi içinde de parçalanmalara yol açtı. Yıldırım Bayezid'in oğulları Süleyman Çelebi, İsa Çelebi, Musa Çelebi, Mehmed Çelebi, Osmanlı tahtına sahip olabilmek için birbirleriyle mücadeleye giriştiler. "Fetret Devri" adı verilen ve 1413'e kadar süren bu taht kavgası dönemi, Mehmed Çelebi'nin (I. Mehmed) (1413 - 1421) kardeşlerini ortadan kaldırıp, Osmanlı Devleti'nin birliğini yeniden sağlamasıyla sona erdi. Ankara Savaşı'ndan sonra dikkati çeken en önemli özelliklerden biri, Anadolu'daki eski Türkmen beyliklerinin yeniden kurulmasına, Osmanlı Devleti'nin de Bayezid'in oğulları arasında parçalanmasına karşın Balkan uluslarının Osmanlı yönetiminden kurtulmak için girişimde bulunmamalarıdır. Bunun da nedeni büyük ölçüde, Osmanlı düzeninin, özellikle mîri toprak düzeninin, Balkan derebeylik düzeninden daha iyi, daha ileri bir düzen olması ve Balkan halklarının büyük ölçüde bu düzenden hoşnut olmalarıdır.
Ankara Savaşı'ndaki ağır yenilgi, Osmanlı gelişmesini yarım yüzyıl kadar geciktirmiş oldu. Ancak Osmanlı Devleti, bir devleti tümüyle tarih sahnesinden silebilecek kadar büyük ve önemli olan bu sarsıntıyı atlatabildi; yarım yüzyıllık bir gecikmeyle de olsa yeniden gelişme ve büyüme yoluna girdi.
1451'de II. Murad (1421 - 1444, 1446 - 1451) ölüp de yerine oğlu Fatih Sultan Mehmed (1444 - 1446, 1451 - 1481) ikinci kez padişah olduğunda, artık Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı'nın tüm sarsıntılarını atlatmış ve kuruluş dönemini tamamlamış bir devlet idi. II. Mehmed, atalarının birçok defa girişip de başaramadıkları İstanbul'u alma emelini gerçekleştirebilecek kadar kendini güçlü hissediyordu. Fetihle Osmanlı Devleti, artık bir imparatorluk olacaktı.
Yorumlar
Yorum Gönder